Napięcie mięśniowe
To o co chodzi z tym napięciem ?!
Mięśnie każdego człowieka utrzymywane są w stanie pewnego napięcia tzw. posturalnego, które zapewnia utrzymanie postawy ciała i umożliwia nam ruch. Każdy z nas ma napięcie mięśniowe.
Prawidłowe napięcie mięśniowe najlepiej definiuje to zdanie: „Napięcie mięśniowe powinno być na tyle wysokie, aby przeciwdziałać sile grawitacji, a równocześnie na tyle niskie, aby pozwolić na płynny, selektywny ruch lub wyizolowaną aktywność”[1].
Napięcie mięśniowe w okresie niemowlęcym zmienia się. W największym uproszczeniu można powiedzieć, że dziecko rodzi się z „niższym” napięciem w częściach centralnych: głowa, szyja, tułów i „wyższym” napięciem w częściach dystalnych: rękach i nogach. Wraz z rozwojem dziecko zyskuje coraz więcej stabilizacji w częściach centralnych i coraz więcej mobilności w rękach i nogach [2].
Kiedy mówimy o patologii?
Patologiczne stany napięcia mięśniowego występują przy uszkodzeniach i dysfunkcjach ośrodkowego układu nerwowego. Można je zdiagnozować po szczegółowym badaniu neurologicznym i ewentualnych badaniach pomocniczych zleconych przez neurologa. Nie można ich stwierdzić na podstawie występowania jednego niepokojącego objawu u dziecka. Rodzic nie jest w stanie zdiagnozować dziecka samodzielnie.
U części dzieci można zaobserwować pewne odstępstwa od prawidłowego napięcia mięśniowego, mieszczące się jednak w szeroko rozumianej normie [2].
Pewne popularne w internecie objawy tj. zaciskanie piąstek, „wyginanie się w literkę C”, nie są podstawą do zdiagnozowania nieprawidłowego napięcia. Podstawą do takiej diagnozy jest dopiero zaistnienie nieprawidłowości w badaniu neurologicznym.
Nadgorliwość i zaniedbania
Podczas swojej praktyki fizjoterapeutycznej spotkałam się z dwoma głównymi problemami z diagnozowaniem nieprawidłowego napięcia mięśniowego u dzieci:
- Bagatelizowanie objawów odstępstw od prawidłowego napięcia, jeżeli dziecko osiąga kamienie milowe rozwoju o czasie, czyli brak badania jakości ruchu od pierwszych miesięcy życia.
- Zbyt pochopne diagnozowanie u dziecka wzmożonego/obniżonego napięcia przez osoby nie mające dostatecznego doświadczenia, wiedzy.
Pierwsze stanowisko może (choć nie musi) skutkować wadami postawy dzieci w przyszłości. Jeżeli chcecie poczytać więcej na ten temat, odsyłam tu:
Matyja, A. Gogola, Prognozowanie rozwoju postawy dzieci na podstawie analizy jakości napięcia posturalnego w okresie niemowlęcym, Neurologia dziecięca, Vol 16/2007, nr 32. – Artykuł jest dostępny za darmo w internecie.
Drugie stanowisko natomiast może skutkować narażeniem dziecka i rodziców na nadmierny stres, szczególnie, jeżeli osoba diagnozująca nie wyjaśni rodzicom na czym dokładnie polega problem dziecka i szukają oni odpowiedzi w Internecie, skąd krótka droga do najczarniejszych scenariuszy.
Ja natomiast zachęcałabym rodziców do zapoznania się z prawidłową pielęgnacją małego dziecka, by mieć świadomość, czy swoimi działaniami wspieramy rozwój, czy może nieświadomie go utrudniamy. Zachęcam także do pojedynczej wizyty u odpowiednio wykształconego fizjoterapeuty niemowląt ok. 3 miesiąca życia dziecka, by ocenić, czy wszystko jest w porządku i przy ewentualnych nieprawidłowościach rozpocząć wcześnie terapię.
Gdy coś już nas niepokoi, bardzo ważna jest obserwacja dziecka i przygotowanie się na rozmowę ze specjalistą. Warto zastanowić się, czy niepokojący nas objaw występuje permanentnie, czy w określonych sytuacjach, jak przebiega rozwój dziecka w innych obszarach niż obszar rozwoju ruchowego. Pomoc w tym mogą broszury dostępne za darmo tu:
http://www.krzykiryki.pl/category/act-early/.
Najważniejsze, żebyście zapamiętali, że nie można zdiagnozować patologicznego napięcia mięśniowego jedynie na podstawie izolowanych objawów u dziecka, takich jak zaciskanie piąstek czy „wyginanie się dziecka w literkę C”. Gdy jakiś objaw u dziecka Was niepokoi, zgłoście go pediatrze, który, jeżeli zajdzie potrzeba, pokieruje Was do kolejnych specjalistów.
Bibliografia:
- Z. Szwiling, Wprowadzenie do terapii NDT – Bobath dla dzieci, Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja, 2010, nr 4/10, s.23.
- M. Matyja, A. Gogola, Prognozowanie rozwoju postawy dzieci na podstawie analizy jakości napięcia posturalnego w okresie niemowlęcym, Neurologia dziecięca, Vol 16/2007, nr 32.